Edukacja domowa w nie cieszy się w Polsce taką popularnością jak chociażby w krajach anglosaskich, jednak z roku na rok przybywa uczniów, którzy chcą uczyć się w domu, a nie w szkole. Czy takie rozwiązanie jest dostępne dla każdego? Jakich formalności trzeba dopełnić, żeby uzyskać zgodę na naukę dziecka w domu?
Kto może ubiegać się o zgodę nauczanie domowe?
Według danych Ministerstwa Edukacji i Nauki w roku szkolnym 2019/2020 z edukacji domowej korzystało niewiele ponad 11 tysięcy uczniów. Co ciekawe, w kolejnym roku szkolnym liczba ta wynosiła już prawie 20 tysięcy, co daje aż 80-procentowy przyrost. Widać zatem, że zainteresowanie nauczaniem domowym nie słabnie, a wręcz przeciwnie. Ale czy każde dziecko może zrezygnować z chodzenia do szkoły?
W Polsce zgodę na edukację domową może uzyskać dziecko od 6 do 18 roku życia, przy czym wniosek muszą złożyć rodzice ucznia lub jego opiekunowie prawni. Pełnoletnia młodzież, która według polskiego prawa realizuje już obowiązek nauki (a nie szkolny), nie może skorzystać z tej alternatywnej formy edukacji. Tak więc decyzję o przejściu dziecka w tryb nauczania domowego można podjąć na każdym etapie nauki, tj. w przedszkolu, w szkole podstawowej oraz w szkole średniej.
Edukacja domowa – dokumenty
Jakich formalności muszą dopełnić rodzice lub opiekunowie, którzy chcą, aby dziecko uczyło się w domu? Najpierw trzeba wypełnić wniosek o zezwolenie na edukację domową. Czasami szkoły posiadają wzór takiego dokumentu, ale można go również łatwo znaleźć w internecie.
Do wniosku należy dołączyć dwa dokumenty:
- oświadczenie o zapewnieniu dziecku warunków umożliwiających realizację podstawy programowej na danym etapie kształcenia,
- zobowiązanie do przystępowania przez dziecko do rocznych egzaminów klasyfikacyjnych.
Oba dokumenty trzeba napisać samodzielnie, ale można skorzystać z przykładowych pism dostępnych w internecie. Wniosek, oświadczenie i zobowiązanie należy złożyć w placówce (szkole lub przedszkolu), do której dziecko chodzi lub jest zapisane. Nie trzeba trzymać się określonego terminu – dokumenty można składać zarówno przed rozpoczęciem nauki dziecka w szkole, jak i w trakcie roku szkolnego. Zgodnie z prawem dyrektor placówki ma 30 dni kalendarzowych na wydanie decyzji.
Edukacja domowa a rejonizacja
Do niedawna w edukacji domowej obowiązywała rejonizacja. To znaczy, że rodzice lub opiekunowie mogli składać wniosek o objęcie dziecka nauczaniem domowym wyłącznie w województwie zamieszkania. Wymóg ten przestał obowiązywać od 1 lipca 2021 na mocy ustawy z 17 marca 2021 roku o zmianie ustawy Prawo oświatowe. Dzięki temu dziecko może zostać objęte nauczaniem domowym przez dowolną szkołę w Polsce. Z tej zmiany z pewnością cieszą się wszyscy rodzice i opiekunowie, którzy rozważają alternatywną formę kształcenia dla swojego dziecka. Dlaczego?
Teoretycznie najłatwiej złożyć dokumenty w placówce właściwej dla miejsca zamieszkania. Trzeba jednak mieć na uwadze, że nie każda szkoła ma doświadczenie w edukacji domowej i może zaoferować uczniowi wsparcie na odpowiednim poziomie. Warto bowiem pamiętać, że dziecko uczące się w domu ma prawo do korzystania z zasobów szkoły (podręczników, materiałów edukacyjnych, pomocy naukowych), a także udziału w zajęciach dodatkowych i konsultacjach.
Tymczasem placówka przyjazna nauczaniu domowemu jest dobrze przygotowana do pomocy dzieciom uczącym się poza szkołą oraz egzaminowania takich uczniów. Zniesienie rejonizacji to krok naprzód, dzięki któremu rodzice i opiekunowie zyskują pełną swobodę, a dziecko – mniej stresu i większe możliwości edukacyjne.
Edukacja domowa – czy potrzebna opinia poradni?
W kwietniu 2021 roku nastąpiła jeszcze jedna ważna zmiana w nauczaniu domowym. Otóż do tej pory do wniosku trzeba było dołączyć również opinię publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej. W praktyce często okazywało się, że trzeba czekać nawet kilka miesięcy na badania i wydanie opinii. Obecnie taki dokument nie jest potrzebny, dzięki czemu procedura objęcia dziecka nauczaniem domowym znacznie się skróciła.
Co jeszcze warto wiedzieć?
Czy dyrektor placówki może nie zgodzić się na to, aby dziecko kontynuowało naukę w domu? Tak, jest taka możliwość. W tej sytuacji rodzice lub opiekunowie mogą odwołać się do kuratora oświaty. Taki dokument należy złożyć u dyrektora, który wydał decyzję. Termin na złożenie odwołania wynosi 30 dni od otrzymania decyzji.
Czy moje dziecko będzie zadowolone z tego, że uczy się w domu, a nie w szkole? Czy damy radę pogodzić pracę z nauczaniem domowym? Czy dziecko nie opuści się w nauce i da sobie radę bez nauczyciela? Podobne pytania zadaje sobie każdy, kto rozważa alternatywną metodę nauczania dla swojego dziecka. Warto jednak wiedzieć, że decyzja o przejściu na edukację domową jest całkowicie odwracalna. Co może zrobić rodzic lub opiekun, który uzna, że taka forma nauki nie sprawdziła się w przypadku jego dziecka? Wówczas wystarczy złożyć wniosek o cofnięcie zgody w tej samej szkole, która wydała decyzję.
Trzeba również mieć na uwadze, że dyrektor placówki może cofnąć zezwolenie także z własnej inicjatywy – na przykład gdy dziecko nie zda egzaminów klasyfikacyjnych lub w ogóle do nich nie przystąpi bez ważnego powodu. Ponadto zgoda na edukację domową może zostać wycofana, gdy okaże się, że decyzja dyrektora placówki była nieważna ze względów formalnych.
Opracowano na podstawie:
https://dane.gov.pl/pl/dataset/1963,nauczanie-domowe
https://www.gov.pl/web/gov/uzyskaj-zgode-na-edukacje-domowa
Ustawa z dnia 17 marca 2021 o zmianie ustawy – Prawo oświatowe (Dz.U z 2021 poz. 762)